Наша творческая группа “Кэрэ эйгэтэ” в эту пятницу провели развлечение “Олонхо Ус дойдутун эйдэбулэ”
«Олонхо ус дойдута» аралдьыйыы сценарийа (Улахан уонна бэлэмнэнии бэлэхтэргэ сэптээх) Ыытар кунэ: 18.11.2016.
Ыытааччылар: Никифорова Ольга Семеновна-олонхо ус дойдутун эйдэбулун биэрээччи, Григорьева Анна Дмитриевна музыканы, слайдыны аттарааччы,булааччы, Николаев Владимир Николаевич олонхо тылынан эт- хаан эрчиллиитин онорторооччу, Молонова Анна Дмитриевна олонхо оонньуурдарын оонньотооччу. Сыала: . Оҕолорго олоҥхоһуттар, суруйааччылар айбыт олоҥхолорун уонна остуоруйаларын, поэмаларын билиһиннэрии,интэриэhи уэскэтии, олонхо тылын эhун иhитиннэрии, олонхо дойдутун, сирин-уотун, айыы бухатыырын, кыыһын аатын-суолун билиhиннэрии. Олонхо ус дойдутун оонньуур куукулаларынан, онно олорор дьону-сэргэни, абааһы аймаҕын туһунан өйдөбүллэри биэрии. 1 ыытааччы: Ханнык баҕарар омук үөскээбит, олорбут олоҕун кэпсиир, сырдатар, уостан-уоска бэриллэр айымньылаах буолар. Ол курдук о5олор, биhиги сахалар суду айымньыбыт туох буолуой о5олоор? Саха омуга үөскээбит дойдутун тыынын, дьонун өйүн-санаатын, олоҕун-дьаһаҕын кэрэһэлиир, сүдү айымньытынан олонхо буолар. Эhиги бары билэ5ит ус дойду баарын, этин эрэ: орто дойду, уэhээ дойду уонна аллараа дойду. Онно кимнээх олороллор эбитий кэрун эрэ бу куукулалары (куукулаларын кэрдэрэ -кэрдэрэ кэпсиир) ити бириэмэ5э онуоха сэптээх хараактырдаах сахалыы музыка тыаhыыр.(О5о истэр дьо5ура,фантазията арыллар) Олонхо слайдыларын кэрдэрэр уонна: Орто туруу дойдуга олорбута эбитэ уhу быыппастыгас быччыннаах куустээх уохтаах Дьулуруйар Ньургун Боотур. Кини кыраhыабай бэйэлээх уhун хара суhуохтаах Туйаарыма Куону сэбулээн кэбиспит. Онуоха туран аллараа дойдуттан Кыыс Кыскыйдаан кэрэн Туйаарыма Куо суhуо5ун курдук суhуохтаныан ба5арбыт да кыыhы уоран ылан аллараа дойду таас хайатын хаспа5ар кистээн кээспит. Уонна дьэ арба5ар батта5ын тараана- тараана Туйаарыма Куо5а майгынныы сатыы олорбут. Ол бириэмэ5э аллараа дойду абааhылара уэрэн- кэтэн ункуулуу сылдьаллар. Харахтара кып-кыhыл,уонна кэрун эрэ эссэ хайдахтарый о5олоор?(О5олор ситэрэн биэрэллэр).Ол бириэмэ5э Ньургун Боотур киhилии кэпсэтэр атыгар олороот уэhэ дойдуга олорор айыылартан ыйытан Тунал5аннаах Ньуурдаах Туйаарыма Куо аллараа дойдуга, абааhылар дойдуларыгар баар сура5ын истэн батыйатын ылан ус куннээх тууну быhа охсуhан абааhы кыыhын моонньох баhын туура охсоот Туйаарыма Куотун быыhаан ылан ото-туруу дойдуга улахан ыhыах тэрийбиттэр. 2 ыытааччы: Дьэ ол ыhыахха Ньургун Боотур туhунан араас олонхо,ырыа-тойук айыллыбыт,ылламмыт. Чэйин эрэ о5олор кэлин манна сиргэ олордубут эрэ олонхоhут курдук.(о5олор саахымат бэрээдэгинэн олороллор) 1.Оҕонньор барахсан Уотун иннигэр Уҥа атаҕынан оллоон кэбистэ Хоппо ытыhынан кулгаах баттанна. (Атахтарын хатыйан уна илиилэринэн кулгаахтарын туталлар.) 2. . Иннэ-кэннэ биллибэт Киэҥ куйаар ортотугар Биир кыракый таас оҕото Төкүнүйэ-бөкүнүйэ Сылдьыбыта үһү. Об.сиһи көнөтүк туттун олоруу. 1-4 –төбөнү эргитии 3. . Ол таас Үрдүк айыылар ыйаахтарынан Сараадыйа үллэн Билиҥҥи киэбигэр дылы улаатан Сир шара буолбут. О.б.Сиһи көнөтүк туттуу. .1-4– икки илииннэн улахан төгүрүгү оҥоруу. 5-8– төттөрүү туһэрии (4–6)– төгүл) 4. Ол сири Ойоҕолоон тахсар Уоттаах күн сылыппыт. Об. тобукка олоруу. 1 – 4– уҥаттан-хаҥас иҥнэри түһүү –төттөрү түһүү (4 төгүл) 5. . Күрүлүү-харылыы сүүрдэр Көҥүс үрэхтэр устубуттар Об. тобукка туруу, тарбахтарыы холбоон долгуну оҥоруу. (4 -6 төгүл) 6.Үлүскэллээх сүүрүктээх Үтүө өрүстэр устубуттар. Об. тобукка олоуруу, илиини быластаан долгуну оҥоруу
7. Ол кэннэ О\от-мас үүннүн диэн, Баттаатахха маталдьыйьат Хара буору томточчу куппуттар. От-мас силис тардыбыт.Об.илиини көнөтүк уунан умса сытыы. Илиини-атаҕы тэҥҥэ чиккэтии.(4 – 6)– төгүл) 8. Адаархай лабаалаах Туларыттаҕас хатырыктаах Тиит мастар үүммүттэр. Об.илиини инингэр көнөтүк уунан умса сытыы. Илиини, тарбаҕы адаарытан туруу, төттөрү түһэрии. (2 төгүл) 9. Имигэс иирэ талахтар тулалаабыттар. Хамныы-имнии турар Хатыҥ мастар симээбиттэр. Об. Имиллэҥнээн туруу, илиини өрө уунуу (2 төгүл) 10.Хонуутугар хороҕор муостааҕы мунньубуттар. Сыһыытыгар сыспай сиэллээҕи Дэлэппиттэр. Об. Түөрт атах буолан туруу; уҥа илиини өрө уунуу. 3 ыытааччы: Аны туран о5олоор, ыhыахха Ньургун Боотур курдук куустээх уолаттар бэйэлэрин куустэрин холонон , куоталаhан курэхтэhэн кэрэллэрэ. Билигин миэхэ биэс о5о уонна биир Ньургун Боотур буолуон ба5алаах уол тахсар .Бастакы оонньуу. (Ньургун Боотур танаhын танныбыт уол «ат» тэбэтун кэппит уолаттары сырсар уонна обруч иhигэр киллэрэн биир биир тутталыыр.) Иккис оонньуу. Хайах хостооhуна. ( Бастакы о5о сэргэни кууhан олорор. Ол кэнниттэн биэс алта о5о бэйэ-бэйэлэрин курданардарыттан ыксары тутуhан сиргэ олороллор.Хайах хостооччу ол о5олору соhон араара сатыахтаах) Ыытааччы: Ол курдук о5олор бугун ус дойдуга кимнээх олороллорун биллибит? Орто дойдуга –дьоннор олороллор,уэhээ дойдуга Урдук айыылар олороллор,онтон аллараа дойдуга абааhылар олороллорун биhиги биллибит кэрдубут, курэхтэhэн да кэрдубут. Бол5омто5ут иhин махтанабыт.Кэрсуэххэ диэри!
Весёлые, игры доставляли детям большое удовольствие, они чувствовали себя участниками общего мероприятия. Дети с удовольствием познали в игровом виде и усвоили три мира олонхо.
